21. Etxezaina

Etxezaina

Roald Dahl

George Cleaverrek, lehendabiziko milioia eskuratu bezain laster, aldiriko txalet txikia utzi eta Londresko etxe dotore batera egin zuen aldaira, Cleaver andrearekin batera. Frantziar sukaldari bat kontratatu zuten, monsieur Estragon deitua, eta ingeles etxezain bat ere, mister Tibbs deitua, zein baino zein garestiagoa. Bi aditu horien laguntzarekin, Cleaver jaun-andreak ekin zioten gizartearen mailak igotzeari, eta astero zenbait afari ematen hasi ziren, ezin luxuzkoagoak.

Baina afari horiek, iduri zuenez, ez zuten arrakastarik. Girorik ez zegoen, ez txinpartarik solasaldiei bizia emateko, ez inolako estilorik. Janaria, halere, aparta zen, eta zerbitzua, akasgabea.

“Ze arraio gertatzen zaie, ba, gure festei, Tibbs?” esan zion Cleaver jaunak etxezainari. “Jendea zergatik ez dabil sueltoago? Zergatik ez dituzte gorbatak pixka bat askatzen?”

Tibbsek albo batera burua makurtu eta sabaira begiratu zuen. “Espero dut, jauna, ez hartzea gaizki iradokizun txiki bat egiten badut.”

“Zer da?”

“Ardoa, jauna.”

“Zer du ardoak?”

“Beno, jauna, monsieur Estragonek janari aparta prestatzen du. Janari apartarekin batera ardo aparta mahairatu beharko litzateke. Baina hemen Espainiako ardo gorri nazkante hori ateratzen zaie afaltiarrei.”

“Orduan ze arraio dela-eta ez huen lehenago esan, babo horrek?” oihukatu zuen Cleaver jaunak. “Dirua ez zaidak falta. Flipatzeko moduko ardoa emanen zieat, mundukorik hoberena, hori bada nahi dutena. Zein da mundukorik hoberena?”

“Bordele aldeko ardo beltza, jauna”, erantzun zion etxezainak, “Châteaux onenetakoa, noski: Lafite, Latour, Haut-Brion, Margaux, Mouton-Rothschild eta Cheval Blanc. Eta bakarrik uzta onenetarikoak direnak, zeinak honakoak baitira, nire ustetan: 1906, 1914, 1929 eta 1945. Cheval Blanc 1895ean eta 1921ean ere izan zen bikaina, eta Haut-Brion 1906an.”

“Eros itzak guzti-guztiak!” esan zuen Cleaver jaunak. “Bete ezak soto madarikatu hori zorutik sabairaino!”

“Saiatzen ahal naiz, jauna,” esan zuen etxezainak. “Baina horrelako ardoak urriak dira oso, eta arrunt garestiak ere bai.”

“Bost axola zenbat balio duten!”, esan zuen Cleaver jaunak. “Joan hadi eta eros itzak”.

Errazagoa da esatea egitea baino. Tibbsek ezin izan zuen ez Ingalaterran ez Frantzian 1895, 1906, 1914 edo 1921eko ezein ardorik eskuratu. Baina 1929 eta 1945eko batzuk lortu ahal izan zituen. Ardo horiek garestiak baino garestiagoak ziren. Cleaver jauna bera hasi zen haiei erreparatzen, hain ziren garestiak. Eta interes hori berehala bilakatu zen gar, batez ere etxezainak iradoki zionean ardoaz jakitea oso estimatua zegoela goi mailako inguruetan. Cleaver jaunak horri buruzko liburu andana erosi zituen, eta hasieratik bukaeraraino irakurri. Tibbsek berak asko irakatsi zion, besteak beste ardoa nola dastatu behar zen ongi. “Lehenik eta behin, jauna, usain luzea eta sakona egin, sudurra edalontziaren barruan sartuta, honelaxe. Gero, ahokada bat hartu behar duzu, eta, ezpainak zertxobait zabalduz, airea xurgatu, airea ardoarekin nahasteko. Ikus ezazu nola egiten dudan. Orduan, ahoaren barnean mugitu behar da, bizkor. Eta azkenean, irentsi.”

Denboraren poderioz, Cleaver jaunak aditutzat hartu zuen bere burua ardogintzaren arloan, eta, ezinbestean, asper galanta bilakatu zen. “Jaun-andreok”, iragartzen zuen afarietan, edalontzia altxatuta, “Hona hemen 1929ko Margaux bat! Mendeko urterik hoberena! Hau buket zoragarria! Ederra udaberri-lore usaina! Ohar zaitezte zer-nolako zapore ondokoa duen eta taninoek nola ematen dioten ezaugarri mingots hori! Laostia da, ezta?”

Gonbidatuek buruari eragiten zioten, eta hainbat laudorio xuxurlatzen zituzten ahopeka, baina hori zen guztia.

“Zer dute memelo horiek?” esan zion Cleaver jaunak Tibbsi gauza bera bolada batez errepikatu ondoren. “Ez dakite ardo on bat estimatzen?”

Etxezainak albo batera burua makurtu eta gora begiratu zuen. “Uste dut estimatuko luketela, jauna”, esan zuen, “baldin eta dastatzeko gauza balira. Baina ezin dute.”

“Ze arraio esan nahi duk? Ezin dute dastatu?”

“Uste dut, jauna, monsieur Estragoni adierazi zeniola ozpina erruz bota zezala entsaladak ontzeko.”

“Eta? Ozpina gustatzen zaidak”.

“Ozpina”, esan zuen etxezainak, “ardoaren etsaia da. Dastamena suntsitzen du. Ontzeko, oliba olioa eta limoi zuku pitin bat erabili beharko zenituzke. Besterik ez.”

“Lelokeriak!” esan zuen Cleaver jaunak.

“Nahi duzun bezala, jauna.”

“Berriz esanen diat, Tibbs. Lelokeriak baino ez dituk. Ozpinak ez zidak dastamena ja ere hondatu.”

“Zorte handia duzu, jauna”, xuxurlatu zuen etxezainak, gelatik ateratzen ari zela.

Gau hartako afarian, anfitrioia iseka hasi zen etxezainaren kontura gonbidatuen aurrean. “Tibbs jauna”, esan zuen, “ausartu da esaten ezin dudala ardoa ongi dastatu ozpina erabiltzen badut entsalada ontzeko. Ez da hala, Tibbs?”

“Bai, jauna,” erantzun zion serio Tibbsek.

“Eta nik esan diot lelokeriak direla. Ez da hala, Tibbs?”

“Bai, jauna”.

“Ardo hau” jarraitu zuen Cleaver jaunak edalontzia altxatuz, “1945eko Château Laffite bat dela iruditzen zait, eta are gehiago, 1945eko Château Laffite bat da.”

Tibbs etxezaina geldirik eta tente zegoen edaritegitik hurbil, aurpegia zubil-zurbil. “Jaunak barka diezadala, mesedez” esan zuen, “baina hori ez da 1945eko Laffite bat.”

Cleaver jauna erabat biratu zen aulkian eta etxezainari begiratu zion. “Ze arraio esan nahi duk?” esan zuen. “Ondoan dituk botilak froga moduan!”

Ardo handi horiek, zaharrak zirenez eta hondarrez beteak zeudenez, beti beste ontzi batzuetara isurtzen zituen Tibbsek afaldu aurretik. Kristal meheko dekantazio-ontzietan zerbitzatzen zituen, hain zuzen ere, eta botila hutsak, ohi bezala, edaritegian paratzen zituen. Une hartan, 1945eko Laffiteko bi botila huts zeuden edaritegian, mundu guztiak ikus zitzan.

“Edaten ari zareten ardoa, jauna”, esan zuen etxezainak emeki, “Espainiako ardo beltz nazkante hura baino ez da.”

Cleaver jaunak edalontziko ardoari begiratu zion, eta gero etxezainari. Odola aurpegian metatzen hasi zitzaion, azala gorrixkatu baitzitzaion. “Gezurretan ari haiz, Tibbs!” esan zuen.

“Ez jauna, ez naiz gezurretan ari.” esan zuen etxezainak. “Izan ere, Espainiako ardo beltza besterik ez dizut atera hemen hasi nintzenez geroztik. Ematen du ongi egokitzen zaizula.”

“Ez diat sinesten!” oihukatu zien Cleaver jaunak gonbidatuei. “Gizona erotu egin duk”.

“Ardo onak”, esan zuen etxezainak, “gurtu egin behar dira. Baina zuek, nahikoa ez afaldu aurretik hiruzpalau cocktail edatearekin, ohi duzuen bezala, eta ozpina botatzen diozue barra-barra entsaladari. Berdin litzaizueke harriko ura edatea.”

Mahai ingurutik hamar aurpegi amorratuk begiratu zioten etxezainari. Oharkabean harrapatu zituen. Zer esanik ez zeukaten.

“Hori”, esan zuen etxezainak botila huts haietako bat hatzekin maitekiro ukitzen zuela, “hori 1945eko azkena da. Dagoeneko amaiturik daude 1929koak. Baina ardo zoragarriak ziren. Monsieur Estragon eta biok izugarri gozatu ditugu.”

Burua makurtu zuen etxezainak eta emeki-emeki atera zen gelatik. Sarrera zeharkatu eta etxeko aurrealdeko atetik irten zen. Kalean, monsieur Estragon maletak sartzen ari zen bien artean zeukaten kotxe txikiaren maletategian.